Το κοίτασμα χρυσού και το Έργο στο Πέραμα

Το οξειδωμένο κοίτασμα χρυσού Περάματος αποτελεί ένα τυπικό κοίτασμα χαμηλής θείωσης που φιλοξενείται σε ιζηματογενή πετρώματα Ηωκαινικής έως Ολιγοκαινικής ηλικίας. Βρίσκεται στη Βορειοανατολική Ελλάδα, στα όρια των νομών Έβρου και Ροδόπης. Η μεταλλοφορία του χρυσού τροφοδοτήθηκε μέσω ενός τεκτονικά ελεγχόμενου συστήματος διακλάσεων σε ανδεσίτες, προς τα υπερκείμενα υψηλού πορώδους ψαμμιτικά πετρώματα. Ογδόντα τοις εκατό της μεταλλοφορίας φιλοξενείται σε ψαμμίτες ενώ το υπόλοιπο συνδέεται με ανδεσιτικάλατυποπαγή και κροκαλοπαγή. Το κοίτασμα του Περάματος δεν περιέχει As (αρσενικό), Pb (μόλυβδο) ή άλλα βαρέα μέταλλα.

Το έργο βρίσκεται σε μη κατοικημένη περιοχή, χαμηλής γεωργικής και δασικής παραγωγικής αξίας στον νομό Έβρου στη Θράκη. Απέχει περίπου 5χλμ. από τη θάλασσα, 28χλμ. από το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, 15 χλμ. από τη Μάκρη, 7 χλμ. από τη Μέστη και 0,5 χλμ. από το χωριό Πέραμα. Η περιοχή επέμβασης του έργου δεν ξεπερνά συνολικά τα 742 στρέμματα καθιστώντας το ένα από τα μικρότερα μεταλλεία παγκοσμίως.

Ο σχεδιασμός του είναι σε πλήρη εναρμόνιση με τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνολογίες (Best Available Techniques) και τη Διάθεση Μεταλλευτικών Αποβλήτων (Mine Waste Disposal), οι οποίες βασίζονται στην αρχή της «μηδενικής απόρριψης» προς το περιβάλλον (απόθεση στερεού απορρίμματος filtercake, εξουδετέρωση σκόνης, ανακύκλωση νερού), και φυσικά την Ελληνική νομοθεσία.

Κατά τη λειτουργία του Έργου, το μετάλλευμα μεταφέρεται από το ανοικτό μεταλλείο στην πλατεία μεταλλεύματος του εργοστασίου. Εκεί θραύεται και κονιοποιείται –μέσω ενός κλειστού συστήματος κατακράτησης της σκόνης–  σε ποσοστό 80% σε τεμαχίδια μεγέθους 100 micron (0,01 εκατοστό) και αναμιγνύεται με νερό. Ακολουθεί η εκχύλιση του μεταλλεύματος μέσω διαλύματος κυανιούχου νατρίου εντός δεξαμενών και η απόληψη του χρυσού. Μετά τη διαδικασία αυτή, η οποία ονομάζεται κυάνωση, ακολουθεί η καταστροφή των κυανιόντων των τελμάτων (τέλματα ονομάζονται τα υπολείμματα της παραπάνω διαδικασίας) μέσω της μεθόδου INCO^TM (SO₂/οξυγόνο), η πύκνωση και αφύγρανση του πολφού σε φιλτρόπρεσσες και τέλος η απόθεσή του στον Χώρο Απόθεσης Αφυγραμένου Τέλματος (ΧΑΑΤ).

 

Οι φάσεις υλοποίησης του Έργου

Το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου αποτελείται από 3 φάσεις.

Η πρώτη φάση συνίσταται στην κατασκευή του έργου και θα διαρκέσει τουλάχιστον 18 μήνες.

Η δεύτερη φάση, η διάρκεια της οποίας εκτιμάται στα 8 χρόνια, περιλαμβάνει τη διαδικασία εκμετάλλευσης του χρυσοφόρου κοιτάσματος με ανοιχτή εκσκαφή, και την «αποκομιδή» των πολύτιμων μετάλλων (χρυσός και άργυρος) με υδρομεταλλουργική μέθοδο παρουσία ενεργού άνθρακα. Οι προδιαγραφές λειτουργίας του έργου που ορίζει η νομοθεσία εξασφαλίζουν την απόλυτη εξουδετέρωση της σκόνης, με διαβροχή στα σημεία εκσκαφής και μεταφοράς του μεταλλεύματος. Στο στάδιο αυτό το μετάλλευμα επεξεργάζεται σε διάλυμα κυανιούχου νατρίου που έχει την ιδιότητα να διαχωρίζει τον χρυσό και το ασήμι από το υπόλοιπο πέτρωμα. Έπειτα το χρυσοφόρο διάλυμα πηγαίνει στο κύκλωμα ανάκτησης με ηλεκτρόλυση για την παραγωγή κράματος χρυσού και αργύρου (Doré). Το υπόλοιπο υλικό περνάει από μια διαδικασία εξουδετέρωσης του κυανίου, με τη βοήθεια της μεθόδου INCO^ΤΜ, και η τελική περιεκτικότητα σε κυάνιο γίνεται λιγότερη από 1ppm, δηλαδή λιγότερη από 1 γραμμάριο ανά τόνο, 10 φορές λιγότερο απ’ότι καθορίζει η ευρωπαϊκή νομοθεσία. Το καθαρό πλέον υλικό περνάει μέσα από φιλτρόπρεσσες, συμπιέζεται, αφυδατώνεται και απομένει ένα αφυγραμμένο στερεό υπόλειμμα με 15% υγρασία, το λεγόμενο filtercake. Το νερό από τη φιλτρόπρεσσα ανακυκλώνεται πίσω στην παραγωγική διαδικασία επιτυγχάνοντας μεγάλη οικονομία στην κατανάλωση νερού αφού το 93% της ποσότητας που απαιτείται προέρχεται από την ανακύκλωση. Το filtercake μεταφέρεται στον στεγανοποιημένο χώρο απόθεσης. Σε προηγούμενο σχεδιασμό του έργου προβλεπόταν λίμνη τελμάτων η οποία θα καταλάμβανε σχεδόν διπλάσια έκταση από ότι ο σημερινός χώρος απόθεσης, αλλά με τον σημερινό σχεδιασμό, αυτό αποφεύγεται. Επισημαίνεται η δέσμευση της εταιρίας ότι ούτε ένα κυβικό νερού χρήσιμου για άρδευση ή ύδρευση των χωριών και της περιοχής δεν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί.

Η τρίτη και τελευταία φάση ζωής του έργου θα διαρκέσει 1,5 χρόνο και περιλαμβάνει το ασφαλές κλείσιμο του μεταλλείου καθώς και την περιβαλλοντική αποκατάσταση των περιοχών της δραστηριότητας με αποσυναρμολόγηση των υποδομών του εργοστασίου χρυσού και όλων των βοηθητικών εγκαταστάσεων και παράλληλη φυτοκάλυψη της περιοχής με κατάλληλα ενδημικά είδη χλωρίδας. Η τελική μορφή του σχεδίου αποκατάστασης θα συμφωνηθεί με τις τοπικές αρχές, ωστόσο, η δενδροφύτευση μεγάλης περιοχής της επέμβασης είναι δεδομένη, καθώς και η ανάπτυξη πρότυπων γεωργικών καλλιεργειών. Γι’αυτό το σκοπό, ήδη έχει ξεκινήσει σε συνεργασία με το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκηςη κατασκευή φυτωρίου στο Πέραμα, στο οποίο θα αναπαραχθεί μεγάλος αριθμός δέντρων Μαύρης Πεύκης της περιοχής καθώς επίσης και άλλων ειδών.

Η προτεινόμενη οκταετής εκμετάλλευση αφορά το οξειδωμένο τμήμα του κοιτάσματος χρυσού Περάματος. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης φάσης θα πραγματοποιηθούν εργασίες ερευνών στο μη οξειδωμένο τμήμα του χρυσοφόρου κοιτάσματος, οι οποίες θα επεκτείνουν το χρόνο ζωής του μεταλλείου για πολλά περισσότερα χρόνια, μετά από την κατάλληλη περιβαλλοντική αδειοδότηση.

 

Κοινωνική Συνεισφορά

Κατά την περίοδο κατασκευής των υποδομών του έργουθα απασχοληθούν έως και 350 άτομα, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων θα απορροφηθεί στη φάση λειτουργίας του μεταλλείου. Έλληνες αλλά και ξένοι ειδικοί θα αναλάβουν την εκπαίδευση του προσωπικού.

Το μόνιμο προσωπικό κατά τη λειτουργία του μεταλλείου υπολογίζεται σε 200 άτομα. Η εταιρεία δεσμεύεται στη μέγιστη αξιοποίηση του τοπικού εργατικού δυναμικού, είτε ως άμεση είτε ως έμμεση απασχόληση. Το 90% -τουλάχιστον- των προσλήψεων θα γίνουν από το δυναμικό της τοπικής περιοχής με παράλληλη εκπαίδευση του προσωπικού κατά τη διάρκεια της κατασκευής του έργου.

Η εκπαίδευση θα είναι συνεχής καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου ανά ειδικότητα, με έμφαση στην περιβαλλοντική εκπαίδευση και στις πρώτες βοήθειες.

Η συνεχής ανάπτυξη και βελτίωση των τεχνικών δεξιοτήτων των εργαζομένων θα τους χρησιμεύσει και μετά το τέλος του Έργου.

Το Έργο θα δημιουργήσει εργασίας στην περιοχή με την ανάπτυξη παράλληλων υποστηρικτικών δραστηριοτήτων όπως εργασίες συντήρησης, προμήθεια καυσίμων, παροχή υπηρεσιών, προμήθειες, υπηρεσίες σίτισης & στέγασης, μεταφορές, προμήθεια ανταλλακτικών κ.α. στις περιοχές των Σαπών, της Κομοτηνής και της Αλεξανδρούπολης. Υπολογίζεται ότι η λειτουργία του Έργου θα δημιουργήσει κύκλο εργασιών περίπου 105 εκατ. ευρώ σε τοπικό επίπεδο.

Η εταιρεία θα δαπανήσει, κατά τη διάρκεια του έργου, περίπου 6 εκατ. ευρώ για την υποστήριξη της τοπικής κοινωνίας. Επιπλέον πόροι θα διατεθούν για την ανάπτυξη των κοινωφελών υποδομών της περιοχής, της εκπαίδευσης και της έρευνας.

Τα έσοδα από το Έργο Χρυσού Περάματος υπολογίζονται σε 660 εκατ. ευρώ. Επιπρόσθετα, σημειώνεται ότι οι φόροι (40%) από τη λειτουργία του Έργου υπολογίζονται σε 260 εκ. ευρώ και αποτελούν ευλόγως σημαντική συμβολή του Έργου στην εθνική οικονομία (οι υπολογισμοί έγιναν με τιμή χρυσού 1.400 δολάρια ανά ουγκιά). Είναι πολύ σημαντικό επίσης να σημειωθεί ότι περίπου το 70% της επένδυσης κεφαλαίου και 100% του κόστους λειτουργίας υπολογίζεταιπως θα παραμείνουν στην Ελλάδα, και ειδικότερα στην περιοχή της Θράκης, με τη μορφή μισθών, υπηρεσιών, προμηθειών, έργων μηχανικού, μεταφορών, προμήθεια ενέργειας, κ.λπ.

Το Έργο Χρυσού Περάματος, σύμφωνα με την μελέτη κοινωνικής ανάλυσης κόστους-οφέλους που εκπονήθηκε από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (2003, καθ. Κ. Παναγόπουλος, Δ. Καλιαμπάκος), θεωρείται κοινωνικά επωφελές με οικονομικούς όρους. Στην ανάλυση ελήφθη υπόψη και η περιβαλλοντική διάσταση. Τα δύο οικονομικά μεγέθη Κοινωνικός ΣΕΑ (Συντελεστής Εσωτερικής Απόδοσης), και Κοινωνική ΚΠΑ (Καθαρή Παρούσα Αξία), τα οποία μετρήθηκαν σε κοινωνική βάση, εμφανίζονται θετικά σ’ όλα τα σενάρια αποτίμησης.

 

Μεταλλείο και Επεξεργασία

Λόγω της επιφανειακής θέσης και της γεωμετρίας του κοιτάσματος, αυτό σχεδιάστηκε να εξορυχτεί με ανοικτή εκσκαφή κλειστού τύπου. Η εκσκαφή θα γίνει σε 26 βαθμίδες ύψους 5 μέτρων και η συνολική κλίση των πρανών της θα είναι 37,5°-32° για το ανατολικό και 31°-35° για το δυτικό. Προβλέπεται η υδρομεταλλουργική επεξεργασία του μεταλλεύματος που θα βασίζεται στη αρχή της μηδενικής απόρριψης στο περιβάλλον. Τα κύρια χαρακτηριστικά της επεξεργασίας θα είναι:

• Επεξεργασία 3.288 τόνων μεταλλεύματος την ημέρα, 24 ώρες ημερησίως, 365 ημέρες το χρόνο.
• Κονιοποίηση και λειοτρίβηση σε κλειστό κύκλωμα, σε μέγεθος μικρότερο από 100 microns (μικρά του μέτρου).
• Εκχύλιση του χρυσού με χρήση διαλύματος κυανιούχου νατρίου (ΝαCΝ) σε συστοιχία δεξαμενών.
• Προσρόφηση του χρυσού στην επιφάνεια του ενεργού άνθρακα.
• Χρήση του κυανιούχου νάτριου σε κλειστό κύκλωμα και επαναχρησιμοποίηση του στην παραγωγική διαδικασία.
• Αποτοξικοποίηση των τελμάτων με τη μέθοδο INCO^TM(SO₂/οξυγόνο) σε περιεκτικότητες < 1ppm CN.
• Πύκνωση του πολφού και αφύγρανση του σε φιλτρόπρεσσες.
• Ανακύκλωση του νερού από τις φιλτρόπρεσσες πίσω στην παραγωγική διαδικασία (κλειστό κύκλωμα).
• Απόθεση του αφυγραμένου τέλματος (περιεκτικότητα σε στερεά 85% κατά βάρος) σε ειδικά διαμορφωμένο υδατοστεγή χώρο.
• Αποληψιμότητα 90% σε χρυσό και 60% σε άργυρο.